Psoriasis is een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem de huid aanvalt. Als gevolg raakt de huid beschadigd en ontstoken. De reguliere behandeling van psoriasis bestaat uit het remmen van de huidontstekingen. Dit kan met een lokale behandeling, lichttherapie of systemische behandeling. Een lokale behandeling kan bestaan uit zalven of crèmes met vitamine D-afgeleiden (calcipotriol en calcitriol) en/of corticosteroïden. Daarnaast kan er bij lichttherapie gebruik gemaakt worden van UVB of PUVA. En bij een systemische behandeling kunnen verschillende middelen ingezet worden. Bijvoorbeeld methotrexaat, acitretin, cyclosporine, fumaarzuur of biologicals.
Maar er is meer mogelijk.
Voeding en leefstijl hebben namelijk een enorme invloed op de werking van het immuunsysteem. Door het eten van de juiste voeding en het nastreven van een gezonde leefstijl kun je het immuunsysteem positief beïnvloeden, waardoor ontsteking en schade afneemt. In deze blog lees je hoe je ‘voeding als medicijn’ kunt inzetten bij psoriasis.
Laten we beginnen met de voedingsaanpassingen waarvoor het sterkste wetenschappelijke bewijs is bij mensen met psoriasis.
Uit een grote overzichtsstudie (systematic review) blijkt dat voor een hypocalorisch dieet en een glutenvrij dieet het sterkste wetenschappelijke bewijs is.[1] Mensen met psoriasis die ook overgewicht of obesitas hebben, hebben baat bij een hypocalorisch dieet. Dit wil zeggen dat men minder calorieën binnenkrijgt dan wat men verbruikt. Het gevolg is gewichtsverlies en dat levert gezondheidswinst op. Afvallen kan er namelijk voor zorgen dat ontstekingen afnemen. Dit komt omdat er bij mensen met (ernstig) overgewicht pro-inflammatoire cytokines – ontstekingsbevorderende stoffen – door immuuncellen in het vetweefsel worden aangemaakt. Zodra de hoeveelheid vetmassa afneemt zie je vaak een daling van de ontstekingswaarden – waaronder CRP – in het bloed.
Daarnaast kunnen sommige mensen met psoriasis baat hebben bij het volgen van een glutenvrij dieet. Het gaat hierbij om mensen die verhoogde IgA en/of IgG antistoffen tegen gliadine – een component van gluten – hebben. Een kleine studie toonde aan dat dit bij 16 procent van de mensen met psoriasis het geval was. De onderzoekers concludeerden dat deze mensen baat kunnen hebben bij een glutenvrij dieet. Zij zagen namelijk dat het elimineren van gluten tot een afname van psoriasis leidde, terwijl het herintroduceren van gluten met een toename van psoriasis gepaard ging.[2]
Mensen met psoriasis lijken vaker coeliakie te hebben. Dit is een auto-immuunaandoening die door gluten gestimuleerd wordt.[3], [4] Hier moet vooral aan gedacht worden als psoriasispatiënten ook darmklachten hebben. Onderzoek naar coeliakie is dan aan te raden. Dit kan doormiddel van een bloedtest (anti-tTG) en een darmbiopt.
Maar let op: psoriasis is ook in verband gebracht met glutensensitiviteit (NCGS).[5] Dit is een situatie waarbij glutenbevattende granen klachten veroorzaken, maar waarbij geen sprake van coeliakie of een tarwe-allergie is. Het uit zich in een beeld wat op coeliakie en het prikkelbare darmsyndroom (PDS) lijkt. Symptomen treden doorgaans binnen enkele uren tot een dag na inname op. Helaas is er geen test om te achterhalen of er sprake van glutensensitiviteit is. Je kunt er alleen achter komen door het toepassen van een eliminatie-provocatie dieet, waarbij je gluten eerst een tijdje vermijdt en vervolgens herintroduceerd.
Helaas is er verder weinig wetenschappelijk onderzoek naar voeding in relatie tot specifiek psoriasis gedaan. Daarentegen is er wel veel onderzoek gedaan naar het effect van voeding op de darmflora, het darmslijmvlies en het immuunsysteem. Deze studies kunnen goed gebruikt worden voor het samenstellen van voedingsadvies bij psoriasis. Hieronder lees je waarom. Laten we beginnen met de darmflora.
In mijn gratis masterclass “Beter Leven” leer je waarom je moe, prikkelbaar en zwakker wordt, en hoe je jezelf kunt redden. Krijg inzicht in de handleiding van jouw lichaam, en de blauwdruk voor een beter leven.
De darmflora heeft een grote invloed op je gezondheid en je immuunsysteem – dus ook op de mate van ontsteking. Mensen met psoriasis blijken minder diversiteit in de samenstelling van darmmicroben (darmflora) te hebben. Ook verschilt de samenstelling van de darmflora ten opzichte van gezonde mensen.[6]
De diversiteit van de darmflora is voor een groot deel afhankelijk van de voedseldiversiteit.[7] Een verminderde diversiteit van de darmflora kan het gevolg zijn van een eenzijdig voedingspatroon. Hoe meer verschillende voedingsmiddelen je eet, hoe groter de diversiteit van de darmflora. Het gaat hierbij met name om de diversiteit in plantaardige voeding. Daarom is het belangrijk om zoveel mogelijk verschillende soorten plantaardige voedingsmiddelen te eten. Varieer dus volop met groenten, fruit, paddenstoelen, kruiden en specerijen. Mensen die meer dan 30 verschillende plantaardige voedingsmiddelen per week eten hebben niet alleen een grotere diversiteit in hun darmflora, maar ook een hoger niveau van het anti-inflammatoire (ontstekingsremmende) vetzuur geconjugeerd linolzuur (CLA).[8] En dat is zeer gunstig voor mensen met inflammatoire aandoeningen en auto-immuunziekten, zoals psoriasis.
Daarnaast is het belangrijk om te weten welke voeding een positief en negatief effect op de darmflora heeft, want als je dat weet kun je strategische keuzes maken om je darmflora positief te beïnvloeden.
Voedingsfactoren die een negatief effect op de darmflora lijken te hebben:
Voedingsfactoren die een positief effect op de darmflora lijken hebben:
Genoeg over de darmflora. Laten we doorgaan met het verband tussen psoriasis en een lekkende darm.
Psoriasis is met een lekkende darm in verband gebracht.[18] Dit geldt ook voor veel andere auto-immuunziekten, waaronder de ziekte van Hashimoto[19], diabetes type 1, multiple sclerose (MS), coeliakie en colitis.[20] In de wetenschappelijke literatuur spreekt men meestal niet over een lekkende darm (leaky gut), maar over een verhoogde intestinale permeabiliteit (intestinal permeability).
De darmbarrière hoort ervoor te zorgen dat er geen ongewenste stoffen – zoals bacteriën en te grote voedingseiwitten – vanuit de darm in de bloed- en lymfebaan terechtkomen. Het vormt dus een barrière tussen de buitenwereld en je lichaam. Bij een lekkende darm werkt deze barrièrefunctie niet goed. Er zitten dan namelijk hele kleine openingen in de darmbarrière, waardoor ook ongewenste stoffen de bloed- en lymfebaan in kunnen ‘lekken’. De eerstelijnsafweer – de darmbarrière – wordt dus gepasseerd, waardoor de tweedelijnsafweer – en mogelijk ook de derdelijns afweer – in actie moeten komen. Dit leidt tot ontsteking, die chronisch kan worden als de darm chronisch lek is.
Professor en arts Alessio Fasano is dé expert op het gebied van een lekkende darm. Volgens Fasano zijn ‘verkeerde’ darmbacteriën en gluten de belangrijkste oorzaak van een lekkende darm. Andere factoren die ervan verdacht worden een lekkende darm te kunnen veroorzaken zijn:
Voor een gezonde darmbarrière is een gezonde darmflora nodig. Darmbacteriën fermenteren vezels tot korteketenvetzuren (SCFA) en deze functioneren als brandstof voor darmcellen. Zoals je ziet hebben een overmaat aan verzadigd vet, fast food, alcohol, suiker en een tekort aan vezels een negatieve invloed op zowel de darmflora als de darmbarrière. Daarentegen zijn granen en peulvruchten met positieve effecten op de darmflora in verband gebracht, maar worden ze er ook van verdacht een lekkende darm te kunnen veroorzaken. De gezondheidseffecten van granen en peulvruchten verschillen per individu. Bij sommige mensen kunnen bepaalde granen en peulvruchten klachten veroorzaken, terwijl andere mensen ze prima verdragen. Mensen met chronische maag-darmklachten, chronische ontstekingen en auto-immuunziekten lijken vaker last te hebben van bepaalde graansoorten en peulvruchten. Het is dus belangrijk om naar het individu te kijken.
De darmflora en darmbarrière behoren tot het aangeboren immuunsysteem. Daarnaast hebben we ook nog het verworven immuunsysteem, wat een rol speelt bij psoriasis. Laten we daar nu op ingaan.
Psoriasis een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem de huid aanvalt. Dit leidt tot een beschadiging en ontsteking van de huid. Naast verstoringen in het aangeboren immuunsysteem zijn er ook verstoringen in het verworven immuunsysteem te vinden. Onderzoekers hebben aangetoond dat de T-regulerende cellen (regulatory T cells, Tregs) bij mensen met psoriasis minder goed werken.[35], [36] Dit is overigens niet alleen het geval bij psoriasis. Ook bij tal van andere auto-immuunziekten wordt een verminderd aantal of een verminderde werking van Tregs gevonden.
Tregs horen ervoor te zorgen dat er geen incorrecte immuunreacties plaatsvinden. Ze horen allergische reacties, chronische ontsteking en auto-immuunziekten te voorkomen. Tregs horen de Th1, Th2 en Th17 componenten van het immuunsysteem te reguleren. Bij auto-immuunziekten zoals psoriasis gaat het hier mis, waardoor het immuunsysteem de kans krijgt om zich tegen lichaamseigen weefsels te keren.
Vanwege de belangrijke rol van Tregs binnen het reguleren van het immuunsysteem, wordt er volop onderzoek gedaan naar hoe je de werking van Tregs kunt beïnvloeden. Verschillende voedingsstoffen kunnen een positieve invloed op de Tregs hebben, waaronder: [37], [38], [39]
Bij auto-immuunziekten zoals psoriasis is het dus belangrijk om deze stoffen voldoende binnen te krijgen. Vezels zitten in groente en fruit. Vitamine A zit voornamelijk in lever. En de omega 3-vetzuren EPA en DHA zitten vooral in vette vis, zoals sardientjes, haring, zalm en makreel. Ook vitamine D vind je in vette vis, maar onze belangrijkste bronnen zijn zonlicht en vitamine D-supplementen – aangezien we alleen rondom de zomer vitamine D via zonlicht kunnen aanmaken.
Verder blijkt dat veel mensen met auto-immuunziekten voedselovergevoeligheden hebben.[40] Hierbij zorgen specifieke voedingsmiddelen voor een (auto-) immuunreactie, waardoor ontsteking en klachten ontstaan. Veel voedingsmiddelen bevatten eiwitten die gedeeltelijk op lichaamseigen eiwitten lijken. Dit wordt moleculaire nabootsing (molecular mimicry) genoemd. Als het immuunsysteem op zo’n voedingseiwit reageert, dan kan het in de war raken en ook op lichaamseigen eiwitten gaan reageren die op dit voedingseiwit lijken. Dit wordt een kruisreactie (cross reactivity) genoemd. Vooral gluten – uit granen zoals tarwe, rogge, spelt, kamut en gerst – en melkeiwitten – uit zuivelproducten zoals melk, kaas, yoghurt, kwark en roomijs – lijken erg op veel lichaamseigen eiwitten en zorgen daarom vaak voor kruisreacties en klachten bij mensen met auto-immuunziekten. Kruisreacties kunnen bij veel voedingsmiddelen optreden. Of bepaalde voeding wel/geen kruisreacties veroorzaakt verschilt per individu.
Iedere persoon met psoriasis is anders. Daarom is er ook niet één standaard voedingsadvies wat voor iedereen met psoriasis even goed werkt. Als behandelaar moet je daarom naar het individu kijken.
Voedselovergevoeligheden komen vaak voor, maar niet iedereen reageert op dezelfde voeding. Voedingstriggers kunnen per individu verschillen. Door eventuele voedingstriggers te achterhalen en vervolgens te elimineren kan het immuunsysteem tot rust komen. Als gevolg kunnen ontstekingen en klachten afnemen. De beste manier om voedingstriggers te achterhalen is een eliminatie-provocatie dieet, zoals het auto-immuun paleo dieet (AIP) dieet.
Bij zo’n eliminatie-provocatie dieet ga je alle potentieel schadelijke voedingsmiddelen – die een negatief effect op de darmflora, darmbarrière en het immuunsysteem kunnen hebben – tijdelijk elimineren. Zodra de klachten aanzienlijk afgenomen zijn kun je de geëlimineerde voedingsmiddelen weer aan het voedingspatroon toevoegen (herintroduceren) en observeren wat er met de symptomen gebeurt. Op deze manier kom je erachter welk van de geëlimineerde voedingsmiddelen wel/geen klachten veroorzaken.
In de praktijk zien we dat mensen met psoriasis enorm kunnen opknappen door het aanpassen van hun voedingspatroon. Helaas is er nog maar weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de relatie tussen voeding en psoriasis. Wel is er veel onderzoek gedaan naar het effect van voeding op de darmflora, darmbarrière en het immuunsysteem. Deze kennis kan gebruikt worden voor het samenstellen van voedingsadvies voor patiënten met psoriasis. Hierbij is het belangrijk om naar het individu te kijken. Het toepassen van een eliminatie-provocatie dieet – zoals het AIP dieet – is een goede manier om tot een voedingspatroon te komen wat voor het individu werkt.
De gezondheid van de huid hangt natuurlijk van veel meer factoren af. Voeding en leefstijlfactoren hebben een enorme impact op de huid, maar mentale en emotionele onbalansen ook. De huid is zo een spiegel van het hele leven.
Wil je meer leren over het effect van leefstijl, voeding, supplementen en mind-interventies op gezondheid en (huid)aandoeningen? En wil je meer van dit soort praktische handvatten voor het verbeteren van de huidgezondheid én de vitaliteit in het algemeen? Of wil je jouw professionele kennis verbreden? Volg dan onze OERsterk Coach Opleiding en leer hoe je voeding, leefstijl en mind-interventies op een simpele en bewezen manier kunt inzetten.
Want is je huid je lief, leef dan preventief. Klik op onderstaande knop voor meer informatie.
In mijn gratis masterclass “Beter Leven” leer je waarom je moe, prikkelbaar en zwakker wordt, en hoe je jezelf kunt redden. Krijg inzicht in de handleiding van jouw lichaam, en de blauwdruk voor een beter leven.
Gezondheid, alles start in je mind Van 2008 tot 2019 heb ik een praktijk voor integrale geneeskunde gehad. Op de homepage van mijn website stond toen altijd deze tekst van Thomas Edison: ‘De dokter van de toekomst zal geen medicijnen meer geven, maar zal zijn patiënten interesseren voor de zorg
Vasten kan dodelijk zijn De moderne mens heeft steeds meer (werk)stress. Het is dus belangrijker dan ooit om goed voor jezelf te zorgen, ook preventief. Dieper ontspannen, meer bewegen of minder eten in de vorm van intermittent fasting. ‘Richard, ben je gek? Ik las laatst op de NOS-website dat intermittent
OERslank en OERkracht In deze blog licht ik graag toe waarom je zelf moeite moet doen om slanker, gespierder en fitter te worden. Dat is nu trouwens heel makkelijk, omdat we vanuit OERsterk het afgelopen jaar op veler verzoek twee nieuwe programma’s hebben ontwikkeld: OERslank om slanker en fitter te
OERsterk B.V.
Gerrit van Assendelftstraat 36
1964 NL Heemskerk
KVK Nummer: 85098167
BTW Nummer: NL863507864B01
Neem contact op met OERsterk
Telefoon: 0251 760 202
maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 09:00 – 14:00 uur
E-mail: info@oersterk.nu
Navigatie
4,9 / 5,0 op basis van 557 Google Reviews.
4,9 / 5,0 op basis van 557 Google Reviews.
24 gedachten over “Psoriasis: wat huidspecialisten moeten weten over voeding”
Beste Richard,
Ik heb Vitiligo, gelden deze tips ook voor mensen met deze aandoening?
Of kun je hier ook eens een stukje aan wijden? Ik wil gaan zalf smeren die niet helpt en schadelijke neveneffecten kan hebben. Ik wil het liever van binnenuit oplossen maar weet niet hoe.
Ik zou deze interventies zeker proberen, maar ook zorgen voor voldoende vitamine D3 en omega 3-vetzuren. Check bijvoorbeeld het totaalconcept Vitaily, zie http://www.vitaily.nl Alle goeds!
Hallo Richard, wat geweldig dat je dit onder de aandacht brengt…
Ik ben heb zelf erge Psoriasis gehad sinds mijn 9e. Allerlei zalven, kuren en alternatieve therapieën ondergaan maar zonder blijvend resultaat.
Totdat ik mijn leefstijl aan ging passen. Ik was inmiddels veel te zwaar ( emotie eter omdat ik letterlijk niet goed in mijn vel zat ), niet sportief ( daar had ik geen energie voor door mijn overgewicht en slechte voedingskeuze ) .
Eigenlijk in een neerwaartse spiraal terecht gekomen. Totdat ik op een bepaalde dag de knop omgezet kreeg en het wel lukte om rigoureus mijn levenswijze aan te passen.
Resultaat was : 30 kilo lichter, super veel energie en weer het gevoel dat ik ertoe deed. Mijn zelfvertrouwen nam toe en ik ben een massagepraktijk begonnen met het idee dat ik mensen met een soortgelijk verhaal kon bereiken en inspireren om zelf het heft in eigen hand te nemen.
Mensen die zich schamen voor hun lichaam zijn echter moeilijk over de drempel te krijgen, dus lang verhaal kort: mijn praktijk loopt prima.. alleen mijn klanten zijn mensen die geen “ zichtbare “ problemen hebben met hun lijf.
En dat vind ik wel jammer omdat ik merk dat het inspireren van die groep mij juist heel veel energie en voldoening geeft.
Ik heb er wel vanalles aan gedaan om dat kenbaar te maken door o.a. Interviews te geven en mee te doen aan huidfestivals en beurzen. En daar heb ik veel schrijnende verhalen gehoord. Bv het pesten omdat je lelijke rode plekken hebt. Zelf helaas ook meegemaakt en niet goed voor je zelfvertrouwen ..
Dat veranderde dus allemaal toen die knop om ging nu ruim 6 jaar geleden alweer. (Ik ben nu bijna 50, beter laat dan nooit..al zou ik willen dat ik het allemaal eerder had ontdekt). In die tijd kreeg je echter alleen medicijnen van de dermatoloog.
Dat is nu gelukkig anders..Ik heb je lang geleden een keer ontmoet toen ik de oersterk training in 1 dag heb gedaan.
Toen was ik alleen nog te verlegen om je aan te spreken met mijn succes verhaal door verandering van leefstijl haha.
Mocht je dit leuk en inspirerend vinden dan kun je mijn site wellicht eens bekijken http://www.Pepworks.nl ( pep staat voor het oppeppen van je lichaam en geest door ontspanning en aanraking). Het lijkt me hartstikke leuk om je een keer te spreken.
Heel veel succes en plezier iig met wat je allemaal doet. Uiteindelijk moet iedereen het wel zelf doen, al helpt de juiste informatie en jouw enthousiasme natuurlijk ontzettend mee…
Geniet van het weekend,
groetjes Saskia
Mooi te lezen, Saskia, en dank voor het delen van jouw verhaal! Alle goeds, Richard
Hallo Richard,
In het derde stukje ga je ervan uit dat gewichtsverlies wenselijk is. Maar mijn zoon , van 24, met psoriasis, neigt ook naar ondergewicht . Beide klachten heeft hij al sinds zijn kindertijd. Hij eet zo gezond en regelmatig mogelijk, maar gluten uitbannen is niet makkelijk, als je zo veel voeding nodig hebt.
Alcohol is inderdaad een hele erge trigger voor psoriasis. Heel af en toe heeft ie het ervoor over.
Ja, dat blijft een spanningsveld om deze zaken echt te vermijden in het huidige voedingslandschap (zeker in die levensfase). Alle goeds!
Een kinesioloog kan je goed helpen om uit te zoeken welke voedingsmiddelen je beter wel of niet kunt gebruiken. Helemaal op maat. Hoe fijn is dat?
Eens, goede tip, Lie! In onze OERsterk opleiding maken we ook gebruik van kinesiologie. Alle goeds, Richard
Dank voor dit mooie en interessante overzicht.
Een specifieke vraag; mijn moeder heeft op haar 76e psoriasis gekregen nadat zij ongeveer 2 jaar prednison heeft moeten gebruiken in verband met longschade ontstaan na bestraling na borstkanker. Weet jij of er een verband is tussen langdurig prednisongebruik eb het ontstaan van psoriasis ?
Het immuunsysteem kan inderdaad verzwakt zijn, wat eerder tot dit soort klachten leidt. Alle goeds!
Hallo, ik heb een paar jaar geleden paardenmelk capsules gebruikt, en daarmee is mijn psoriasis verdwenen… hoe kan dat dan? Is ook melk?
Ik ben er blij mee.
Daar zitten dan blijkbaar bepaalde geneeskrachtige stoffen in. Dank voor het delen!
Jaren geleden ontwikkelde bij mij psoriasis op mijn onderbenen en voeten. Het was een periode voor het sterven van mijn veeleisende moeder waar ik ook nog niet zo goed mee overweg kon, stressvol. Via huisarts meerdere soorten zalfjes gekregen zonder resultaat, uiteindelijk bij dermatoloog beland. Zijn advies: nooit meer in de zon, nooit meer in zee en maar 1x per week lauw douchen, daarnaast moest imminent insmeren met (ook nog kostbare) zalf. Mijn vraag over combi met voeding werd afgedaan als onzin die toch niet hielp. Ook het feit dat ik vroeger vlak bij de Dode Zee had gewoond en mijn huid daar straalde, werd weggemoffeld als “toeval”. OKay, ik gebruikte de zalf één keer en had het onaangename gevoel alsof ik in een plastic maillot was gehesen zonder huidademhaling, erg benauwend. Vanaf de tweede dag heb ik advies naast me neergelegd en nu ik zeker wist dat het psoriasis was, mijn eigen remedie toegepast: de eerste zonnestralen naar het strand gegaan, met voeten in de zee gelopen, smeren smeren smeren met zuivere amandelolie, elke dag een avocado, elke dag vette vis, ook veel gemberwortel. Uiteindelijk stierf mijn moeder en paar maanden later was mijn psoriasis verdwenen! En dat terwijl de hooggeleerde heer dermatoloog nog zei dat het nauwelijks te gezien was en dat ik er maar mee moest leven. Sindsdien is het niet meer teruggekomen. Ik moet erbij zeggen dat ik 70 jaar ben en mijn hele leven al vnl vegetarisch dieet heb met erg weinig granen en fruit, maar erg veel groenten. Dank dat ik dit heb kunnen melden, mvg Kiki Meyer
Mooi te lezen, Kiki. Dank voor het delen!
Sinds mijn 14e had ik last van ernstig eczeem op mijn hoofdhuid en gezicht. Soms ook op andere delen van mijn lichaam. Het eczeem uitte zich in een dikke witte koek op mijn hoofdhuid en rode schilferende plekken op mijn gezicht. De link met voeding was voor mij altijd al duidelijk, maar dat gluten invloed zouden kunnen hebben niet. Toen mijn man voor zijn darmklachten een glutenvrij dieet is gaan volgen, ben ik met hem mee gaan doen. Nu ongeveer vier jaar later is het eczeem nagenoeg verdwenen. Andere voeding zoals melkproducten en veel suiker zijn ook triggers, precies zoals in deze blog beschreven. En wat de artsen er steeds van vonden? “Nee hoor, met voeding heeft je eczeem niets te maken…”.
Herkenbaar, Agnes, maar positief dat jij de code hebt gekraakt. Dank voor het delen!
Ik ben het wel eens met bovenstaande zoals dat de darmflora een grote rol speelt en die is weer o.a afhankelijk van (gevarieerde ) voeding.
Maar weet je wat het is: veel mensen met psoriasis zijn helemaal niet gemotiveerd om hun voeding helemaal aan te passen. Die willen juist dat gebakje (o.a. gluten en suikers) om nog ergens van te kunnen genieten. dus die gaan dat echt niet laten staan.
Klopt, Wesley. En zo houden ze onbewust het probleem in stand.
Wat mij hier opvalt is dat er met geen woord ge proken wordt over het verband tussen het emotionele zijn en psoriasis, ik had zeer ernstige vorm en ben bij een therapeut er achter gekomen dat er wel degelijk een verband is tussen achter liggende emotionele en psoriasis, evenzo bij mijn zoon, is veel te lang om hier allemaal neer te schrijven
Zeker, Rita, dat is zeker een andere belangrijjke component. Lichaam en geest zijn nauw met elkaar verbonden. Dank voor jouw bijdrage!
Hee Richard.
Mijn vriend heeft sarcodiose in de spieren voornamelijk de knieën. Geld voor hem ook zo ‘n eliminatiedieet? Heb je info over sarcodiose?
Met vriendelijke groet,
Margo Bethlehem-Nijhove
Hij zou dit zeker kunnen proberen inderdaad. Ook is voldoende vitamine D3 en omega 3-vetzuren belangrijk, zie bv. het totaalconcept Vitaily (www.vitaily.nl) Alle goeds!
Hoe zit het met het verband tussen voeding en (vormen van) reuma, tenslotte ook een autoimmune aandoening? Is daar ook onderzoek naar gedaan en zijn daar dan resultaten van te vinden in de medische literatuur?
Die verbanden zijn er inderdaad, Nico. Naast voeding, emotie-regulering zijn vitamine D3 en omega 3-vetzuren ook belangrijk. Alle goeds!