Is stress de oorzaak van jouw vermoeidheid?

Stress in de oertijd
In de oertijd waren warmte, koude, honger en dorst vaak aanwezig. Ze worden daarom oorspronkelijke stressoren genoemd. Ze duurden nooit lang (maanden), omdat de mens in beweging kwam richting het oplossen van deze stressor. De oorspronkelijke stressoren zijn gezonde vormen van stress die je gezondheid kunnen bevorderen. Tegenwoordig zijn deze gezonde stressoren nauwelijks meer aanwezig en zijn ze vervangen door ongezonde stressoren zoals een hoge werkdruk, blootstelling aan chemische gifstoffen en de consumptie van ongezonde (niet-menselijke) voeding. Omdat deze nieuwe stressoren bijna altijd aanwezig zijn, brengen ze het lichaam chronisch uit balans.

Wat is de prijs? In de stofwisseling treden dan verstoringen op.

Chronische stress leidt bijvoorbeeld tot ontsteking en kan de schildklierfunctie vertragen. Wat is het gevolg? Een tekort aan energie, dus moeheid.

‘Interressant, maar hoe werkt dat precies?’

Stress maakt je darmen zo lek als een mandje

Stress was in de evolutie altijd het gevolg van gevaar. Uiteindelijk was er dan maar één ding echt belangrijk: overleven. Het lichaam heeft bij stress een verhoogde behoefte aan suiker, zout en water.

Hoe zorgt het lichaam hiervoor bij stress? Door je darmen bij stress verhoogd doorlaatbaar (lek) te maken. Via de kleine ‘gaatjes’ kunnen deze stoffen dan snel en gemakkelijk vanuit de darmen in het bloed worden opgenomen. Via het bloed gaan deze stoffen niet alleen naar de spieren, maar ook naar de hersenen. Het stelt je in staat om de juiste keuze te maken (met je hersenen) en adequaat actie te kunnen ondernemen, dus vechten of vluchten (met je spieren).

Het effect van stress op de darmen (dus de darmen doorlaatbaar maken) is een normale, gezonde reactie. Bij kortdurende acute stress is dit geen enkel probleem. De darm herstelt en de gaatjes gaan dicht als de stress is opgelost of verdwenen.

Wanneer is het wel een probleem? Je voelt hem al aankomen: bij langdurige chronische stress.

Chronische stress maakt moe

Bij chronische stress is de darm lange tijd doorlaatbaar. Naast suiker, zoet en water lekken er dan ook ongewenste stoffen zoals gifstoffen en ziekteverwekkers naar binnen.[1] Bij acute stress is dit geen probleem, maar bij chronische stress vormt het lekken van deze ongewenste stoffen een belasting voor je immuunsysteem. Het immuunsysteem ziet deze ongewenste stoffen namelijk als indringers en wil deze onschadelijk maken. Het doet dit met een ontstekingsreactie van het immuunsysteem.

Maar wat heeft dat met vermoeidheid te maken?

Wil jij een spoedcursus gezondheid?

Lees dan ons boek De Gouden Gezondheidsgids waarin wetenschap en jarenlange praktijkervaring zijn gebundeld. Nu ook tijdelijk met een masterclass over bezieling als bonus!

JA, DAT WIL IK!

*Gebruik de tijdelijke code: dggg395 voor gratis verzending

Een actief immuunsysteem verbruikt veel energie

Overdag hoort het immuunsysteem rustig te zijn en alleen ’s nachts hoort het flink actief te zijn. Dat heeft te maken met de energieverdeling in het lichaam. Overdag hoort de energie naar de hersenen en spieren te gaan en ’s nachts naar het immuunsysteem. De hersenen, spieren en het immuunsysteem kunnen niet allemaal tegelijkertijd flink actief zijn, want dan ontstaat er een energiecrisis. Als het ene systeem actief is (en dus energie krijgt) dan gaat dit ten koste van de energietoevoer naar de andere systemen.

Een voorbeeld:
Bij chronische stress is het immuunsysteem niet alleen ’s avonds actief, maar ook overdag. Normaal gesproken gaat de energie overdag naar de hersenen en de spieren. Als het immuunsysteem ook overdag flink actief is, dan eist het immuunsysteem de energie op. De energietoevoer naar het immuunsysteem heeft altijd voorrang op de hersenen en de spieren, want het immuunsysteem heeft voldoende energie nodig om jou te kunnen beschermen tegen ziekteverwekkers.

Wat is het gevolg? Inderdaad, een tekort aan energie in de hersenen en spieren. Dit leidt tot mentale en lichamelijke vermoeidheid. Ook kan een tekort aan energie in de hersenen tot slaapproblemen leiden. En als je niet goed slaapt wordt je steeds vermoeider.

Stresshormonen kunnen de nachtrust ook direct verstoren.

Cortisol gaat de werking van het slaaphormoon tegen

Bij chronische stress gaat in eerste instantie de productie van het stresshormoon cortisol omhoog. Cortisol is de tegenhanger van het slaaphormoon melatonine. Normaal gesproken is het cortisolgehalte ’s ochtends hoog en daalt het gedurende de dag. Voor melatonine geldt het tegenovergestelde. ’s Ochtends is het melatoninegehalte laag en stijgt gedurende de dag. Het hoort ’s avonds hoog te zijn.

Wanneer het cortisolgehalte ’s avonds niet voldoende daalt, dan wordt de werking van melatonine tegengegaan. Dit leidt tot slaapproblemen en vervolgens tot vermoeidheid.

Dit is nog niet alles. Ook een tekort aan cortisol kan ervoor zorgen dat je moe bent.

Verminderde cortisolproductie leidt tot ochtendmoeheid

Normaal gesproken vindt er ’s ochtends vroeg een cortisolpiek plaats. Dit wordt de ‘Cortisol Awakening Response’ (CAR) genoemd. Het zorgt ervoor dat je uit jezelf wakker wordt en snel fris en helder bent.

Wanneer je chronisch gestrest bent kan op een gegeven moment de cortisolproductie afnemen, waardoor je ’s ochtends geen cortisolpiek meer hebt. Hierdoor word je niet uit jezelf wakker (maar door je wekker) en word je niet snel fris en helder. Je blijft de ochtend moe en hebt koffie nodig om wakker te worden.

Wat moet ik onthouden?

Chronische stress kan via verschillende wegen tot een energietekort leiden, namelijk door:

• Activatie van het immuunsysteem
• De werking van het slaaphormoon melatonine tegen te gaan
• Het verminderen van de cortisolproductie ’s ochtends (CAR).

Lees ook de volgende nuttige blogs over vermoeidheid:

• 4 tips voor meer energie en minder vermoeidheid
• Is een voedingstekort de oorzaak van jouw vermoeidheid